Antalya – Burdur Karayolu’nun 45. kilometresinde, Çubuk Boğazı’ndan sonra 1 km. batıda yer alan Ariassos veya Ariasos Antik Kenti, İskitler tarafından M.Ö. 3000’li yıllarda kurulmuştur. Kent, Roma Dönemi’nde yaşadığı deprem sonrasında yıkılmış ve terkedilmiştir.
Toros Dağları üzerinde, 900 ile 1.100 metre yükseklikte bulunan bir Pisidya yerleşim yeri olan kent, Antalya’yı Anadolu’ya bağlayan yol üzerinde konumlandığı için, yolculardan aldığı geçiş ve haraç ücretleriyle ekonomik gücünü korumuştur. Bölgede, bağcılık ve zeytinyağı üretimi yapıldığı da düşünülmektedir.
400 metre uzunluğunda bir alan üzerine yayılan kentin genel planını, doğu – batı doğrultusunda uzanan ana cadde ve iki yanındaki teraslar üzerinde yer alan yapılar oluşturmaktadır.
Ariassos Antik Kenti’ne giriş yapılan vadinin başında, neredeyse tamamı ayakta olan görkemli anıtsal giriş kapısı yükselir. Roma Dönemi’ne ait olan yapı, 3 kemerli ve 3 girişli olduğu için, yöre halkı tarafından Üçkapı olarak adlandırılır.
Anıtsal şehir kapısı dışında en sağlam ve ilgi çekici buluntular olarak, kenti doğudan batıya çevreleyen nekropolis kalıntıları görülmektedir. Mimarisi ve tasarımı açısından olağanüstü nitelikler gösteren, muazzam bir taş işçiliği sergileyen kalıntıların çoğunluğu, anıt mezardır. Nekropolislerle birlikte kent, vadinin çukur yerini ve kuzeydeki tepenin yamaçlarını kaplar.
Anıtsal şehir kapısı ve nekropolis dışında, surlar, tiyatro, bouleuterion, nymphaion, suyolu, hamam, oldukça harap durumdaki gymnasion ve kamu binaları, diğer önemli yapılardır. Kentin kapısı ile çeşme binası arasında var olduğu bilinen sütunlu cadde üzerinde iki, kentin kuzeybatı bölümünde bir adet olmak üzere toplamda üç kilise binası tespit edilmiştir.
Kentin batı yamacında, bugünkü Akkoç Köyü’nün yolunu keserek inen, Antik Roma Yolu kalıntısı yer alır. Düzgün döşenmiş iri bloklarla yapılan bu yolun, Termessos Antik Kenti’nden Ariassos'un batı kapısına kadar gelen yol olduğu bilinmektedir.
Sadece Antalya şehir merkezindeki Hadrianus Kapısı’na benzeyen ve onun kadar heybetli anıtsal kapısı ile bile görülmeyi hak eden Ariassos Antik Kenti, daha geniş kitlelerce keşfedilmeyi beklemektedir.
